روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان

یکی از روش هایی که امروزه روانشناسان برای بررسی دنیای درون و شخصیت کودکان استفاده می‌کنند، تحلیل اشکال و رنگ ها در نقاشی های آن‌ها یا روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان است. با بررسی و تفسیر این دو موضوع در نقاشی کودکان، تحلیلگران و روانشناسان به اطلاعات مهمی درباره ابعاد درونی وجود بچه ها دست پیدا خواهند کرد و می‌توان از این اطلاعات برای حل بسیاری از مشکلات رفتاری و روانی کودکان استفاده کرد.

طبق نظر کارشناسان این حیطه، هر شکل و رنگی در نقاشی کودک دارای معنی و مفهوم ویژه ای است که به لایه‌های درونی روح و ذهن او بر می‌گردد و از دنیای درون کودک خبر می‌دهد. در ادامه این نوشته از ترنم صبا به بررسی مفهوم برخی از رنگ‌ها در نقاشی کودک و روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان می‌پردازیم.

ترنم صبا به عنوان یکی از بهترین و معتبرترین آموزشگاه های هنرهای تجسمی در تهران، دوره ای بسیار متنوعی همچون نقاشی رنگ روغن، سیاه قلم، خوشنویسی و غیره، به دو صورت آنلاین و حضوری برگزار می کند. این آموزشگاه، دورهای ویژه ای مخصوص کودکان برگزار می نماید، از این رو در این مقاله آموزشی، قصد داریم به به بررسی روانشناسی رنگ در کودکان بپزداریم.

مفهوم روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان

در مقوله روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، به باور روانشناسان اگر کودکی از رنگ‌های‌ سرد نظیر آبی، سبز، خاکستری و سیاه در نقاشی خود زیاد استفاده کند، نشانه گرایش او به درون‌گرایی، فاصله گرفتن از دیگران یا انزوا و خجالتی بودن اوست. در مقابل اگر از  رنگ‌های گرم مثل قرمز، نارنجی، صورتی و زرد بیشتر استفاده کند، نشانه گرایش او به برون‌گرایی و برقراری ارتباط و تماس با دیگران است. عدم استفاده از رنگ ها در نقاشی کودک نیز، نشانه پایین بودن سطح احساسات یا ناتوانی در ابراز آن‌هاست.

از طرفی طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، به کار بردن زیاد رنگ سفید یا فضای سفید زیاد در نقاشی کودک، نشانگر اهمیت زندگی درونی، مشکلات شخصی و تمایل به رویا پردازی می باشند. اگر بچه ای تمام مسطح موجود در نقاشی را رنگ کند و فضایی در صفحه بدون رنگ نماند، بدین معناست که احتمالا او دارای واکنش و احساسات لحظه ای بوده و تحت تاثیر کلیه عوامل محیطی قرار می‌گیرد. استفاده زیاد از رنگ ها و پر کردن کل صفحه، نشان دهنده وجود اضطراب یا تنش در کودک است و چنانچه زیاد تکرار شود حتما باید مورد بررسی قرار گیرد.

به عنوان مثال در روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، وجود رنگ قرمز و سیاه کنار هم در نقاشی کودک، نشانگر خشم و عصبانیت درون اوست یا رنگ زرد و قرمز در کنار هم به معنای گرایش به اجتماعی بودن کودک است. استفاده از رنگ قرمز و سبز با هم در نقاشی به مفهوم دو سوگرایی و عصبانیت کودک هستند. به طور کلی وجود رنگ‌های بسیار روشن در نقاشی کودک نشان از احساس امنیت در اوست و در مقابل وجود رنگ‌های تیره که با هم تداخل نیز دارند، نشانگر نوعی پریشانی است، به عنوان مثال بخشی از نقاشی را زرد کرده و روی آن را مجدد رنگ قرمز زده است.

توجه داشته باشید که در سنین بین 3 تا 6 سالگی، کودک تحت فشار درونی زیادی است لذا علاقه به استفاده از رنگ ها در نقاشی خود دارد ولی با افزایش سن او بیشتر به ترسیم اشکال تمایل خواهد داشت و کمتر از رنگ استفاده خواهد کرد. ضمن اینکه یک کودک سازگار در نقاشی‌های خود به طور متوسط از 5 رنگ مختلف استفاده خواهد کرد، در حالی که کودک گوشه گیر، یک یا دو رنگ را در نقاشی خود به کار می برد.

تحلیل برخی رنگ ها در نقاشی

همانطور که اشاره کردیم، از نظر روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، استفاده از رنگ‌ها، معانی مختلفی دارد و هنگامی که یک کودک با رنگ خاصی نقاشی می‌کشد یا از یک رنگ بیشتر در آثار خود استفاده می‌کند، نشان‌دهنده برخی حالات روحی و روانی اوست. برخی اوقات این علائم نیاز به بررسی و مراجعه به روانپزشک دارند تا از بروز مشکلات حاد در بچه‌ها جلوگیری شود.

تفسیر رنگ قرمز در نقاشی کودکان

بر اساس روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، رنگ قرمز حالت تحریک کننده دارد و استفاده از آن به معنی زمینه‌ای تحریک‌پذیر درون اوست. بعلاوه این رنگ نشانه سرزندگی و اشتیاق و گاهی نشانگر سرکشی می‌باشد. کودکانی که از رنگ قرمز زیاد در نقاشی‌های خود استفاده می‌کنند، گرایش به بروز احساسات‌شان دارند و در بیان عواطف خود راحت هستند. در سنین بالاتر ممکن است نشانگر روحیه پرخاشگری باشد.

تفسیر رنگ زرد در نقاشی کودکان

طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، مفهوم رنگ زرد در نقاشی آن‌ها، سرزندگی و گرماست البته گاهی نشان‌دهنده حسادت نیز می‌باشد. غیر از خورشید که بچه‌ها همیشه آن را زرد نقاشی می‌کنند، استفاده زیاد از این رنگ ممکن است نشانگر بیش فعالی کودک باشد.

تفسیر رنگ سفید در نقاشی کودکان

اگر کودکی در نقاشی خود از مداد رنگی سفید استفاده کند، طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، ممکن است بخواهد احساس پوچی خود را ابراز کند. برگه سفید نقاشی یا برگه خالی تقریبا نشان دهنده احساسی ناشناخته یا ناپخته در دورن کودک است. سفید رنگی خنثی است و در نقاشی کودک نشان از خلا عاطفی یا ناتوانی در بروز عواطف است.

تفسیر رنگ خاکستری در نقاشی کودکان

خاکستری نیز یک رنگ خنثی است و در صورت غالب بودن در نقاشی کودک، بر اساس روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، نشانه ناتوانی در بروز احساسات است.

تفسیر رنگ صورتی در نقاشی کودکان

وجود رنگ صورتی در نقاشی کودک، نشان‌دهنده صلح، تعادل و توازن در عواطف و نیز عدم وجود هوای نفس و پرخاشگری است بعلاوه صورتی رنگ ملایمت و عطوفت است.

تفسیر رنگ بنفش در نقاشی کودکان

بنفش که ترکیب رنگ‌های قرمز و آبی است، عنصر گرما و سرما را در خود دارد و نشانگر نوعی تنش و اغلب به معنای نوعی سرکوب احساسات است. این رنگ طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، احساس عزا و غم را نشان می‌دهد.

تفسیر رنگ نارنجی در نقاشی کودکان

نارنجی رنگی گرم و نشانگر آرامش و خوشی است و در نقاشی کودکی نشان از میل به پیشرفت و نیز کمی پرخاشگری و ناآرامی دارد. استفاده زیاد از نارنجی، تحریک پذیری و ناآرامی کودک را نشان خواهد داد.

تفسیر رنگ مشکی در نقاشی کودکان

احساسات افسردگی و ناراحتی درون کودک طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، اغلب با رنگ سیاه در نقاشی‌های او نمود پیدا می‌کنند. این رنگ را بیشتر کودکان نوپا و دوره پیش دبستانی که در مرحله طغیان رفتارهای خشن و قدرت طلبی هستند، استفاده می‌کنند. بچه‌هایی که در نقاشی خود از رنگ سیاه زیاد استفاده می‌کنند، سعی دارند احساس غم، ناامیدی و اضطراب دورن خود را نشان دهند.

تفسیر رنگ سبز در نقاشی کودکان

رنگ سبز طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، به معنای جلب محبت و مورد توجه قرار گرفتن می‌باشد. این رنگ که مبنای تجربی دارد، در نقاشی آن دسته بچه‌هایی که اضطراب جدایی دارند و یا بسیار وابسته هستند، بیشتر مشاهده می‌شود.

تفسیر رنگ آبی در نقاشی کودکان

بر اساس روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، بچه‌ها اغلب از رنگ آبی برای رنگ کردن ابرها استفاده می‌کنند و کودکانی که رنگ آبی را زیاد در نقاشی خود به کار می‌برند، در واقع هنوز در احساسات‌شان شناورند.

مفهوم اشکال در نقاشی کودکان

تنها ترکیب رنگ در نقاشی نشان دهنده معانی و مفاهیم خاص از حالات دورنی کودکان نیست و علاوه بر مبحث روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان، ترسیم کردن اشیا و اشکال مختلف نیز هر کدام نشانگر موضوعی خاص از احساسات درونی آن‌هاست. به عبارتی دیگر درک حال و هوای کودک و احساسات او از نقاشی‌هایش ممکن است. بنابراین برای تفسیر نقاشی کودک علاوه بر اطلاع از مفهوم رنگ‌ها در این زمینه، آگاهی از معانی اشکال مختلف نیز لازم است.

بیشتر اشکالی که بچه‌ها در نقاشی‌های خود می‌کشند عبارت است از اعضای خانواده‌شان، تصویر خودشان، خانه، درخت، سایر عناصر موجود در طبیعت مانند ابر، خورشید و... . لذا برای درک بیشتر حالات درونی کودک بر اساس رنگ و شکل موجود در نقاشی، باید از مفاهیم این عناصر کاملا آگاهی داشته باشیم، البته بهتر است در این موارد چنانچه حدس می‌زنیم که کودک مشکلی دارد، به روانشناس مراجعه کنیم و از او در این زمینه کمک بگیریم.

مطلب پیشنهادی: نقاشی مینیاتور

جمع بندی

نقاشی برای بچه‌ها بیشتر به منزله راهی برای برقراری ارتباط با دیگران است و کودک با کشیدن نقاشی حالات دورنی شخصیت خود را نشان می‌د‌هد. البته گاهی اوقات نقاشی بچه‌ها صرفا یک نقاشی است اما در صورت تکرار رنگ یا شکلی خاص در نقاشی و بروز برخی موارد در رفتار او، ممکن است این رنگ و شکل‌ها نشانگر برخی مشکلات باشند که باید با توجه والدین و مراجعه به روانشناس مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند تا طبق روانشناسی رنگ در نقاشی کودکان این موضوع بررسی شود تا در آینده مساله خاصی متوجه کودک نباشد.